Czasy tragizmu II wojny światowej, coraz bardziej odchodzą w historię. Oddalamy się od tych bolesnych dla narodu polskiego wydarzeń, ale nie oddalamy się od naszej pamięci o tych którzy swoje życie oddali za wolność i niepodległość narodu. Można było się o tym przekonać, uczestnicząc w patriotyczno-religijnej uroczystości poświęconej 71 rocznicy bestialskiego mordu na mieszkańcach Swaryszowa, w tym zakonspirowanych członkach AK lub osób współpracujących z organizacją. Uroczystość odbyła się 16 sierpnia 2015 roku na cmentarzu Ofiar Egzekucji w Swaryszowie. Organizatorami uroczystości byli Burmistrz Sędziszowa, Koło Św. Zw. Ż. AK w Sędziszowie i Klub Historyczny im. AK w Sędziszowie.
Tragedia rozegrała się na polach pod krzelowskim lasem 17 sierpnia 1944 roku. Dwa dni później miejscowa ludność, urządziła cmentarz, grzebiąc na nim ciała 35 zakatowanych osób.
Rok 1944 (od marca do listopada) był czasem kiedy ziemia sędziszowska poniosła duże straty wśród działaczy AK. Przypomnijmy rozstrzelanych sędziszowian: w Jędrzejowie, Mnichowie, Piotrkowicach czy Chmielniku. Tuż po przejściu frontu w styczniu 1945 roku, ich najbliżsi poczynili starania o ekshumację zwłok. Na swaryszowskim cmentarzu miejsce wiecznego spoczynku znalazły ciała 15 osób. Łącznie nazwiska 50-ciu synów ziemi sędziszowskiej ofiar wojny z 1944 roku widnieją na nagrobnych tablicach. Zostały one odczytane (wywołane) w trakcie Apelu Poległych, który podczas uroczystości prowadził Gracjan Grabek uczeń LO w Sędziszowie, a zarazem Przew. Młodzieżowej Rady Miejskiej w Sędziszowie. Po apelu, minutą ciszy uczczono pamięć zmarłych w ostatnim roku kombatantów z Sędziszowa: śp. Pawła Kowala – prezesa Zarządu Powiatowego Związku Inwalidów Wojennych w Jędrzejowie, śp. Zenona Kowalika – Prezesa Koła Św. Zw. Ż AK w Sędziszowie i śp. Zygmunta Wiekierę członka Zarządu Koła Św. Zw. Ż. AK w Sędziszowie.
Podczas uroczystości mjr. w st. spocz. Zbigniew Mielcarek Prezes Zarządu Okręgu Kielce Św. Żw. Ż AK wręczył medal za zasługi dla Związku i dyplom dla p. Kazimierza Suligi ze Św. Zw. Z. AK Koło w Wodzisławiu.
W swoim okolicznościowym przemówieniu Burmistrz W. Szarek mówił: „Okrucieństwo wojny nie ominęło sędziszowskiej ziemi. 17 sierpnia 1944 roku został wydany wyrok na wielu bezbronnych mieszkańcach Swaryszowa. Bici, katowani zostali przypędzeni na to miejsce i rozstrzelani”.
W uroczystości wzięły udział delegacje z pocztami sztandarowymi w tym reprezentujące środowiska kombatanckie: Św. Związku Żołnierzy Armii Krajowej z Sędziszowa, Wodzisławia, a także Związku Kombatantów i Byłych Więźniów Politycznych z Sędziszowa oraz Powiatowego Zarządu Związku Inwalidów Wojennych. Obecne były poczty sztandarowe Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów, Policji i Polskiego Stronnictwa Ludowego – wszystkie z Sędziszowa. Mimo, że wakacje nie zabrakło sztandarów placówek oświatowych: SP Nr 1 z Sędziszowa, oraz ze SP w Obiechowie (gm. Słupia) z ZS CKP w Krzelowie im. Macieja Rataja. Przybyły delegacje 12 jednostek OSP z terenu naszej gminy, (Boleścice, Borszowice, Gniewięcin, Klimontów, Krzcięcice i Słaboszowice, Mstyczów, Przełaj, Sędziszów, Swaryszów, Tarnawa, i Zielonki) oraz sztandar ZG z OSP w Sędziszowie. Kolumną delegacji pocztów sztandarowych dowodził por. w st. spocz. Marian Śpiewak z Koła Ś. Z. Ż AK w Wywle (gm. Słupia) oraz Komendant Gminny OSP w Sędziszowie dh. Mirosław Nowakowski.
Mszę Świętą celebrował i homilię wygłosił ks. Jan Biernacki – proboszcz parafii w Tarnawie do której należy cmentarz w Swaryszowie. W swoim wystąpieniu w mocnych słowach odniósł się do pojmowania w dniu dzisiejszym słowa patriotyzm, co to znaczy być w dniu dzisiejszym patriotą. W takim duchu, ze szczególnym ukierunkowaniem się na młode pokolenie przemawiała do zebranych Małgorzata Muzoł – Świętokrzyski Kurator Oświaty. Podkreśliła, iż mimo, że jeszcze trwają wakacje, nie stało to na przeszkodzie przygotowaniu przez młodzież na okoliczność uroczystości części artystycznej czy poprowadzenia Apelu Poległych Patriotyczne pieśni zaśpiewali Natalia Ryś i Daria Opałka, którym akompaniowała Katarzyna Kornaś.
Delegacje złożyły kwiaty i zapaliły znicze, a następnie wszyscy zasiedli do wspólnej grochówki.
Po zakończeniu uroczystości zebrani mogli obejrzeć wystawę zdjęć z ubiegłorocznej rekonstrukcji historycznej odtwarzającej wydarzania z 17 sierpnia 1944 roku w Swaryszowie przygotowanej przez Samorządowe Centrum Kultury im. JP II w Sędziszowie.
Cmentarz w Swaryszowie jest największym miejscem upamiętniającym hitlerowskie zbrodnie na terenie powiatu jędrzejowskiego. Co roku w dniu odbywających się uroczystości rocznicowych gromadzi rzesze mieszkańców z terenu nie tylko województwa ale i kraju. Na tą okoliczność gości mieszkańców Gdańska, Warszawy, Wrocławia czy Gliwic. To niezaprzeczalny dowód czym dla Polaków jest pamięć o tych którzy stracili życie w obronie Ojczyzny.
E. K-S.
