Jednym z najważniejszych zadań realizowanych przez samorządy jest wychowanie i wykształcenie młodego pokolenia. Samorząd gminy jest zobowiązany zapewnić warunki do nauki najmłodszym uczniom: przedszkolakom oraz uczniom szkół podstawowych i gimnazjów. Prowadzona od kilkunastu lat polityka państwa przekierowywuje to zadanie na barki samorządów bez wystarczającego zabezpieczenia finansowego – to problem z jednej strony. Z drugiej to systematyczny spadek liczby urodzeń a tym samym liczby uczniów, powoduje on konieczność szukania rozwiązań strukturalnych, które przy coraz niższym udziale państwa w finansowaniu oświaty zapewnią prawidłową realizację procesów dydaktyczno-wychowawczych.
Trzeba zgodzić się z tym, że szkoła to nie budynek i wyposażenie. Aby mogła funkcjonować muszą być uczniowie na pewnym racjonalnym minimum, zapewniającym właściwy rozwój osobowości, wychowania społecznego i intelektualnego, zapewniającym także umiejętność uczenia się codziennych kontaktów międzyludzkich.
Z uwagi na kilka uwarunkowań niezależnych od samorządu tj.:
- zmniejszającą się liczba uczniów (2005r. -1508 uczniów, 2011r.- 1168) w tym bardzo mała liczebność uczniów w szkołach wiejskich, w klasach I-VI : Mstyczów -31, Tarnawa 53, Krzcięcice – 39 i 19 w Klimontowie, w klasach I-III;
- zwiększająca się kwota, która samorząd dokłada do oświaty ( w 2010 r. prawie 4 mln zł z kosztami obsługi szkół);
- niesprawiedliwe naliczanie subwencji oświatowej dla miejscowości liczących niewiele ponad 5 tys. mieszkańców, która jest mniejsza o 38% od subwencji na 1 ucznia w miejscowościach, które liczą np. 4999 osób (Sędziszów ma ok. 6700 mieszkańców i przez to subwencja dla gminy jest mniejsza o ok. 2,5 mln zł niż dla gmin o porównywalnej liczbie dzieci – nawet przy liczbie uczniów w klasach ok. 25 musimy dokładać do płac);
- utworzenie i finansowanie 3 przedszkoli na terenach wiejskich – bardzo potrzebne i celowe, bo grupy liczą średnio po 20 dzieci;
- środki otrzymywane z budżetu państwa nie pokrywają narzucanych ustawowo podwyżek wynagrodzeń;
- nowe przepisy obowiązujące od 2011r. nakazują szczególną dyscyplinę i racjonalność wydatków publicznych, w tym równoważenie dochodów i wydatków bieżących, z których oświata stanowi największą pozycją.
Gmina Sędziszów stanęła przed dylematem jak najbardziej racjonalnie społecznie i ekonomicznie rozwiązać ten problem. Czy tak jak w większości gmin, gdzie zlikwidowano ponad 5 tys. szkół liczących do 70 uczniów, przy bardzo biernym podejściu do możliwości prowadzenia dalej tych szkół przez stowarzyszenia czy fundacje, czy też ścisłą współpracę ze środowiskiem nad wyborem rozwiązań. Dyskusje tak w gronie samorządowców jak i poszczególnych środowisk rozpoczęto już rok temu. Przyniosło to w efekcie wypracowanie kierunków najbardziej pożądanych i nie powodujących uciążliwości dla tych, dla których system oświaty jest tworzony tj. dla uczniów.
Wypracowany został wariant – można go nazwać racjonalności społecznej i ekonomicznej, gdzie gmina nie dąży do pełnych, możliwych oszczędności, szkoły pozostają dalej w swoim środowisku, każdy nauczyciel otrzymuje propozycję dalszej pracy w szkole na nowych warunkach zgodnych z Kodeksem pracy. Przyjmując te rozwiązania gmina w skali roku zmniejszy swoje obciążenie o ok. 1 mln zł.
Podjęte działania reorganizacji oświaty szkolnej dotyczyły:
Od 1 września 2011r. funkcjonuje utworzony Zespół Szkół Ogólnokształcących w Sędziszowie, który zgodnie z założeniami spowodował:
- zwiększenie możliwości nadzoru nad dydaktyką, wychowaniem, bezpieczeństwem, innowacyjnością oraz przygotowaniem i realizacją projektów związanych z pozyskiwaniem środków pozabudżetowych, z uwagi na większe możliwości czasowe i organizacyjne wicedyrektorów poszczególnych szkół,
- utrzymał prestiż każdej ze szkół, albowiem decydują o tym kwalifikacje nauczycieli, poziom nauczania oraz osiągane przez uczniów wyniki na sprawdzianach i egzaminach zewnętrznych,
- zracjonalizowanie polityki kadrowej (część nauczycieli uzupełnia etaty pracując w dwóch szkołach),
- stworzenie lepszych warunków zarządzania wspólnym obiektem w tym również wykorzystania posiadanych warunków lokalowych,
- zsynchronizowanie działań w zakresie remontów, utrzymania porządku, spraw bhp.
- reprezentowanie spraw organizacyjnych, finansowych i gospodarczych są jednoosobowo przez Dyrektora Zespołu,
- lepszą organizację pracy, efektywniejsze wykorzystanie kadry pedagogicznej oraz pracowników administracji i obsługi.
- lepszą możliwość rozwiązywania trudnych problemów wychowawczych i przypadków dydaktycznych,
- formalnie lepsze możliwości gospodarowania budżetem i majątkiem szkoły,
- zwiększenie możliwości przygotowywania projektów w celu pozyskania środków pozabudżetowych,
- oszczędności, bez konieczności zwiększenia zatrudnienia w administracji obsługa tylko 3, a nie 9 rachunków, zgodnie z ustawą o finansach pub licznych).
Mimo utworzenia zespołu zachowana została odrębność Rad Pedagogicznych, Rad Rodziców i Samorządów Uczniowskich poszczególnych szkół wchodzących w jego skład. Co jest równie istotne, utworzenie Zespołu nie spowodowało redukcji zatrudnienia.
Pierwotnie była jeszcze rozważana propozycja połączenia Sz. P. w Mstyczowie i Sz. P. w Tarnawie z dalszym funkcjonowaniem przy samorządzie, ale nie było woli środowisk do przyjęcia takiego rozwiązania. Z uwagi na najmniejszą liczbę dzieci (27 na 6 klas) samorząd podjął uchwałę o likwidacji na dzień 31 sierpnia 2011r szkoły we Mstyczowie, wspierając rodziców i środowisko w utworzeniu szkoły prowadzonej przez Fundację Na Rzecz Wspierania Rodziny oraz Dzieci i Młodzieży „Fundacja z Uśmiechem” z Kielc od 1 września 2011r (zapewnione warunki wychowawcze, dydaktyczne rozwoju osobowości i talentów na bardzo dobrym poziomie).
Dla pozostałych trzech szkół: w Klimontowie, Krzcięcicach i Tarnawie wystosowaliśmy w lutym 2011r propozycję dla Rad Pedagogicznych i Rad Rodziców, aby samodzielnie przez utworzenie fundacji czy stowarzyszenia podjęli się dalszego prowadzenia tych szkół z przekazywaniem otrzymywanej przez samorząd subwencji oświatowej, dowozem uczniów i wykonywaniem inwestycji (podobnie jak w Mstyczowie). W/w organy nie zdecydowały się na takie przedsięwzięcie.
Zgodnie z ustawą o systemie oświaty samorząd przekaże w drodze umowy prowadzenie tych szkół od 1 września 2012r dalej jako szkoły publiczne „Fundacji z Uśmiechem” z Kielc, która od 2009 r. prowadziła 3 punkty przedszkolne na wsiach, a od 1 września prowadzi Sz. P. w Mstyczowie. Dla ucznia i środowiska nic się nie zmieni, ewentualnie pojawią się większe możliwości pozyskania środków na różne formy zajęć, w miarę potrzeb wydłuży się czas pracy szkół. Gmina nie była w stanie (ze względów jak wcześniej) zapewnić standardów wynagrodzeń nauczycieli narzucanych przez MEN przy klasach liczących po kilkoro uczniów.
Naszą rolą jako samorządu jest monitorowanie, wspieranie i szukanie takich rozwiązań, aby poprawić i uzyskiwać maksymalne efekty jakości nauczania, wychowania i kształtowania człowieka.
Dobra wiedza i wychowanie to najlepszy potencjał, jaki można ofiarować młodemu człowiekowi. I to wszystko przyświecało i będzie wytyczać dalsze działania naszego samorządu.
Burmistrz Sędziszowa
Wacław Szarek