Od 1 października zaczął funkcjonować w Polsce system kaucyjny obejmujący butelki PET do 3 l, puszki metalowe do 1 l oraz butelki szklane wielokrotnego użytku do 1,5 l. Polacy dołączą tym samym do 180 milionów Europejczyków, którzy już zwracają opakowania. Pierwsze trzy miesiące będą okresem przejściowym. Produkty objęte kaucją będą wchodzić do sprzedaży w miarę wyczerpywania się dotychczasowych zapasów zgromadzonych przez sklepy. Opakowania bez znaku KAUCJA powinny zniknąć z półek do końca roku, gdyż później nie będzie można już ich sprzedać.
System dotyczy wszystkich konsumentów, którzy w codziennych zakupach wybiorą produkt w określonym opakowaniu.
System ma stanowić motywację do zwrotu butelek i puszek, a tym samym umożliwić ponowne wykorzystanie surowca. Konsumenci kupujący napoje w odpowiednio oznakowanych opakowaniach za każdym razem będą musieli wnieść opłatę. Odzyskanie kaucji będzie już indywidualną decyzją każdego z nich.
Na wszystkich opakowaniach podlegających ponownemu wykorzystaniu ma znaleźć się wyraźny znak z napisem „KAUCJA” i kwotą. W przypadku, gdy na butelce lub puszce takiego oznaczenia nie będzie, klient nie zapłaci za produkt kaucji oraz nie będzie mógł go zwrócić do automatu lub sklepu. Stawki są ustalone przez ustawodawcę i wynoszą odpowiednio:
- 0,50 zł za jednorazowe butelki po napojach z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów,
- 0,50 zł za metalowe puszki po napojach o pojemności do 1 litra,
- 1 zł za szklane butelki po napojach wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra.
W sklepach wciąż będzie można znaleźć produkty w opakowaniach, które nie zostały objęte kaucją i stanowią tzw. wyjątki. Są to m.in.:
- opakowania po mleku,
- opakowania po jogurtach czy innych pitnych produktach mlecznych,
- kartony typu tetrapak po mleku i sokach,
- opakowania szklane jednokrotnego użycia.
Zwrot opakowań objętych kaucją nie będzie wymagał przedstawienia paragonu jako dowodu zakupu. Konsumenci będą mogli oddawać je w dowolnym sklepie lub punkcie, pod warunkiem, że będzie on objęty systemem (w przypadku małych sklepów będzie to zależało od woli właściciela).
Punktami zbiórki opakowań ze znakiem kaucji będą:
- wszystkie sklepy powyżej 200 m², które oferują napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym,
- pozostałe sklepy, które przystąpią do systemu kaucyjnego (te mogą oferować przyjęcie tylko opakowań posiadanych w swoim asortymencie),
- wszystkie sklepy prowadzące sprzedaż napojów w szklanych butelkach objętych kaucją (obowiązkowa zbiórka opakowań szklanych).
Sklepy do 200 m2, jeżeli będą miały w swoim asortymencie produkty objęte kaucją, będą tę kaucję musiały pobrać, nawet jeśli nie zapewnią jej zwrotu (wówczas jako konsumenci musimy udać się do innego punktu, by kaucję odzyskać).
Sposób prowadzenia zbiórki opakowań przez dany sklep jest dobrowolny. Można wykorzystać do tego automaty (butelkomaty) lub umożliwić oddawanie ich przy kasie lub w punkcie obsługi klienta.
Oddając opakowania objęte kaucją trzeba pamiętać, by były one puste i nieuszkodzone, czyli posiadały etykietę i nakrętkę. To etykieta informuje o tym, czy produkt podlega zwrotowi, co jest niezbędne do identyfikacji opakowania. Butelek i puszek oddawanych w systemie kaucyjnym nie należy zgniatać.
Przynosząc opakowanie do zwrotu nie trzeba posiadać paragonu potwierdzającego jego zakup, dlatego też będzie można je oddać w innym sklepie czy punkcie niż ten, w którym dokonano zakupu.
Wprowadzone przepisy krajowe gwarantują, że przy oddaniu opakowania oznaczonego systemem kaucyjnym, konsument otrzyma zwrot gotówki. Jednak z uwagi na problematyczność wyposażenia np. automatów w dużych sklepach w gotówkę, możliwe jest wydanie przez takie urządzenie bonu, który będzie można wymienić w danym sklepie na pieniądze.
Opakowania oznaczone i objęte kaucją będzie można nadal wrzucać do odpowiednich pojemników lub worków na selektywną zbiórkę, czyli do żółtego pojemnika na metale i tworzywa sztuczne, w przypadku puszek i opakowań plastikowych lub zielonego pojemnika na szkło w przypadku opakowań szklanych. System kaucyjny nie zmienia dotychczasowych zasad selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Należy pamiętać, że jeżeli takie opakowanie trafi do właściwego pojemnika, zostanie poddane recyklingowi, jednak konsument nie otrzyma zwrotu kaucji.
System kaucyjny jest regulacją ogólnokrajową, wprowadzaną i nadzorowaną przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Gminy nie są odpowiedzialne za jego wdrożenie ani organizację. Szczegółowe informacje, materiały promujące rozwiązanie, a także najczęściej zadawane pytania i odpowiedzi można znaleźć na stronie internetowej ministerstwa – https://www.gov.pl/web/klimat/system-kaucyjny
