W dniu 17 sierpnia 1944 r. w miejscowości Swaryszów miała miejsce największa w czasie II wojny światowej w powiecie jędrzejowskim egzekucja ludności cywilnej. Dwa dni później odbył się wspólny pogrzeb 35 mieszkańców w miejscu, gdzie hitlerowcy w bestialski sposób dokonali ich rozstrzelania. Wczesną wiosną 1945 roku na cmentarz ekshumowano ciała 15 zamordowanych w innym czasie i okolicznościach z miejscowości Jędrzejów, Chmielnik, Piotrkowice i Mnichów.
W niedzielę 17 sierpnia 2025 r. na cmentarzu Ofiar Egzekucji z 1944 r. w Swaryszowie odbyły się obchody 81. rocznicy pacyfikacji wsi Swaryszów. Wydarzenie, które patronatem honorowym objęli Wicepremier, Minister Obrony Narodowej, Prezes Instytutu Pamięci Narodowej, Wojewoda Świętokrzyski i Świętokrzyski Kurator Oświaty zgromadziło licznych uczestników, przedstawicieli władz państwowych i samorządowych, służb mundurowych, organizacji społecznych oraz mieszkańców, którzy oddali hołd ofiarom pacyfikacji Swaryszowa oraz wszystkim spoczywającym na cmentarzu.
Uroczystość uświetniła Kompania Honorowa Wojska Polskiego z Centrum Przygotowań do Misji Zagranicznych w Kielcach, poczty sztandarowe organizacji kombatanckich i społecznych, OSP RP oraz szkół. Przed symbolicznym pomnikiem ku czci ofiar pacyfikacji wsi Swaryszów stanęła Warta Honorowa Wojska Polskiego.
Ksiądz Stanisław Brzoza Proboszcz Parafii pw. św. Marcina w Tarnawie odprawił Mszę Świętą i wygłosił okolicznościową homilię. Po mszalnym błogosławieństwie miały miejsce Apel Pamięci, Salwa Honorowa oraz złożenie kwiatów pod pomnikiem. Burmistrz Sędziszowa Wacław Szarek w okolicznościowym przemówieniu podkreślił, jak ważne jest pielęgnowanie pamięci o przeszłości oraz znaczenie wolności i pokoju. Przesłania do uczestników skierowali Wicemarszałek Marek Bogusławski, Starosta Jędrzejowski Paweł Faryna oraz Naczelnik Delegatury IPN w Kielcach dr Robert Piwko, który wyraził wdzięczność samorządowi za troskę o cmentarz, który jest największym w powiecie jędrzejowskim miejscem pamięci narodowej, co świadczy o szacunku dla historii i poległych.
List do Uczestników wystosował Prezes Zarządu SEFAKO S.A. Sławomir Kosiba, w którym podziękował rodzinom ofiar za ich nieustanne świadectwo oraz wyraził szacunek za pielęgnowanie pamięci.
Uroczystość zakończył program artystyczny w wykonaniu Mai Stelmasińskiej, Natalii Szota i Martyny Walasek ze Studia Piosenki oraz Orkiestry Dętej z Samorządowego Centrum Kultury im. Jana Pawła II w Sędziszowie pod batutą kapelmistrza Piotra Janika.
Gmina Sędziszów po raz kolejny pokazała, jak ważna jest edukacja patriotyczna, która kształtuje system wartości młodych ludzi, ucząc ich miłości i przywiązania do Ojczyzny, a także odpowiedzialności za dobro wspólne. Kładzie ona podwaliny pod budowanie tożsamości narodowej, poczucia przynależności oraz szacunku dla symboli i tradycji.
Dziękujemy Państwu za obecność będącą wyrazem szacunku i pamięci.
„Człowiek żyje tak długo, jak długo trwa pamięć o nim” (Julian Tuwim).
Anna Grzybowska
